انواع بازار در تابلوی فرابورس چیست؟

انواع بازار در تابلوی فرابورس

آشنایی با بازارهای فرابورس ایران

هدف فرابورس ایران در پذیرش شرکت‌ها، ساماندهی و هدایت شرکت‌هایی است که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار تهران را نداشته و یا تمایل به ورود سریع‌تر به بازار سرمایه دارند. از جمله شرایط سهل‌تر نسبت به بورس تهران می‌توان به مواردی مانند پایین‌تر بودن میزان سهام شناور (حداقل ۵ درصد در بازار دوم)، امکان پذیرش شرکت‌ها با سرمایه حداقل یک‌میلیارد ریال در بازار دوم و حداقل حقوق صاحبان سهام یک‌میلیارد ریال در بازار SME ، امکان پذیرش شرکت‌های زیان‌ده یا دارای زیان انباشته به شرط داشتن برنامه عملیاتی مناسب برای خروج از زیان، امکان پذیرش شرکت‌ها از بدو تاسیس در بازار SME و با گذشت یک سال از تاسیس در بازار دوم و امکان پذیرش شرکت‌های با جریان وجه نقد عملیاتی منفی اشاره کرد.

فرابورس ایران دارای شش بازار به شرح ذیل است:

۱. بازار اول

۲. بازار دوم

۳. بازار سوم (عرضه یکجا و پذیره نویسی)

۴. بازار شرکت های کوچک و متوسط ( SME )

۵. بازار ابزارهای نوین مالی

۶. بازار پایه ( زرد – نارنجی –قرمز)

پذیرش سهام شرکت‌های سهامی عام صرفاً در بازارهای اول و دوم و بازار شرکت های کوچک و متوسط و پذیرش سایر اوراق بهادار صرفاً در بازار ابزارهای نوین مالی صورت می‌پذیرد.

معیارها		بازار اول	بازار دوم	بازار شرکت های کوچک و متوسط ( SME )
شرایط عمومی	نزد سازمان ثبت شده باشد
	سهام با نام باشد			ارزش اسمی هر سهم عادی ۱۰۰۰ریال و ارزش اسمی سهام ممتاز به مبالغ بالاتر بلامانع است
	محدودیت قانونی موثر برای نقل و انتقال آن وجود نداشته باشد
	بهای اسمی آن تماما پرداخت شده باشد			در صورت وجود سهام تعهدی نیر امکان پذیرش وجود دارد
شرایط اختصاصی	حداقل سهام شناور	۱۰درصد	۵درصد	حسب تشخیص هیات پذیرش
	حداقل سابقه فعالیت	۲سال	۱سال	امکان پذیرش شرکت در بدو تاسیس وجود دارد
	حداقل سرمایه ثبت شده شرکت	۱۰میلیارد ریال	۱میلیارد ریال	حقوق صاحبان سهام حداقل یک میلیارد ریال و حداکثر ۵۰۰ میلیارد ریال
	زیان انباشه	نداشته باشد	برنامه عملیاتی مناسبی برای خروج از شمول ماده ۱۴۱ داشته باشد	چشم انداز روشن از سود آوری
	سود آوری	۱ دوره منتهی به پذیرش سود آور باشد	–	–
	نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی	۱۵ درصد	–	–
	حداقل تعداد سهامدار	۲۰۰نفر	–	–

بازار اول فرابورس

در بازار اول، معاملات سهام شرکتهای سهامی عامی که شرایط دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس را احراز کرده باشند، انجام میشود. پذیرش شرکت در بازارهای اول و دوم فرابورس منوط به تهیه امیدنامه و ارسال مدارک و مستندات کافی به منظور شناخت از وضعیت شرکت میباشد. پس از تکمیل مدارک یادشده هیات پذیرش اوراق بهادار ضمن بررسی وضعیت مالی و عملیاتی، در صورت احراز شرایط زیر با پذیرش شرکت موافقت مینماید:

۱. حداقل ۱۰ درصد از سهام ثبت شده آن شناور بوده و تعداد سهامداران آن حداقل ۲۰۰ نفر باشد.

۲. حداقل دو سال از زمان بهرهبرداری عملیات یا ارائۀ خدمات آن گذشته باشد،

۳. آخرین سرمایۀ ثبت شدۀ آن حداقل ده میلیارد ریال باشد،

۴. زیان انباشته نداشته باشد،

۵. گزارش حسابرس برای آخرین دوره/ سال مالی منتهی به پذیرش درخصوص صورتهای مالی آن، عدم اظهار نظر یا اظهار نظر مردود نباشد،

۶. مطابق اظهار نظر حسابرس، از سیستم اطلاعات حسابداری مطلوب و متناسب با فعالیت خود و شرایط پذیرش در فرابورس جهت افشاء مناسب اطلاعات برخوردار باشد،

۷. در دوره/ سال مالی منتهی به پذیرش سودآور بوده و همچنین چشمانداز روشنی از تداوم سودآوری و فعالیت شرکت و صنعت مربوطه وجود داشته باشد،

۸. براساس آخرین صورتهای مالی سالانۀ حسابرسی شده، نسبت حقوق صاحبان سهام به کل داراییهای آن حداقل ۱۵ درصد باشد،

۹. دعاوی دارای اثر با اهمیت بر صورتهای مالی، له یا علیه شرکت وجود نداشته باشد،

۱۰. آخرین صورتهای مالی آن باید مطابق مقررات قانونی، استانداردهای حسابداری و گزارشگری مالی و آییننامهها و دستورالعملهای اجرایی ابلاغ شده توسط سازمان تهیه شده باشد. همچنین در زمان ارائۀ درخواست پذیرش و آخرین دوره/ سال مالی قبل از ارائۀ درخواست، حسابرس شرکت باید از میان حسابرسان معتمد سازمان انتخاب شده باشد،

۱۱. اعضای هیات مدیره و مدیرعامل آن دارای سابقه محکومیت قطعی کیفری یا تخلفاتی مؤثر طبق قوانین و مقررات حاکم بر بازار اوراق بهادار یا سوء شهرت حرفهای نباشند.

بازار دوم فرابورس

در بازار دوم فرابورس همانند بازار اول معاملات سهام شرکت‌های سهامی عام انجام می‌شود اما شرایط پذیرش در بازار دوم فرابورس، منعطف‌تر از بازار اول می باشد. به منظور پذیرش در بازار دوم احراز شرایط ذیل لازم است:

۱. حداقل یک‌سال از تأسیس آن گذشته باشد،

۲. حداقل ۵ درصد از سهام ثبت‌شده آن شناور باشد،

۳. آخرین سرمایۀ ثبت شدۀ آن حداقل یک میلیارد ریال باشد،

۴. در صورتی که شرکت مشمول مادۀ ۱۴۱ لایحۀ قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت باشد، به تشخیص هیئت پذیرش از برنامۀ عملیاتی مناسبی برای خروج از شمول مادۀ یادشده برخوردار باشد.

۵. دعاوی دارای اثر با اهمیت بر صورت‌های مالی، له یا علیه شرکت وجود نداشته باشد،

۶. آخرین صورت‌های مالی آن باید مطابق مقررات قانونی، استانداردهای حسابداری و گزارشگری مالی و آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی ابلاغ شده توسط سازمان تهیه شده باشد.

۷. در صورتی که حسابرس شرکت از بین مؤسسات حسابرسی معتمد سازمان انتخاب نشده باشد، باید در اولین مجمع عمومی بعد از ثبت نزد سازمان، حسابرس خود را از میان مؤسسات حسابرسی معتمد سازمان انتخاب نماید.

۸. اظهار نظر حسابرس در خصوص آخرین صورت‌های مالی حسابرسی شده، «مردود» یا «عدم اظهار نظر» نباشد.

۹. اعضای هیات مدیره و مدیرعامل شرکت دارای سابقه محکومیت قطعی کیفری یا تخلفاتی مؤثر طبق قوانین و مقررات حاکم بر بازار اوراق بهادار یا سوء شهرت حرفه‌ای نباشند.

۱۰. مطابق اظهارنظر حسابرس، از سیستم اطلاعات حسابداری مطلوب و متناسب با فعالیت خود و شرایط پذیرش در فرابورس جهت افشاء مناسب اطلاعات برخوردار باشد. در بازار دوم، شرکت‌های زیان ده و شرکت‌های کوچک نیز امکان پذیرش دارند.

 

بازار سوم فرابورس ( عرضه یکجا ؛ جمع آوری و پذیره نویسی)

بازار عرضه محلی ایمن، شفاف و سودمند برای انجام معاملات عمده اوراق بهاداری است که امکان یا شرایط پذیرش در فرابورس را ندارد. انجام پذیره نویسی انواع اوراق بهادار از جمله شرکتهای سهامی عام در شرف تاسیس، دیگر ویژگی مهم بازار عرضه به حساب می آید. انجام عرضه در این بازار مستلزم گذارندن فرایند پذیرش نبوده و با انجام تشریفات اداری در فرابورس، امکان پذیر است.
در بازار سوم فرا بورس اوراق بهادار قابل عرضه عبارتند از:

1. سهام شرکت‌های سهامی،
2. حق‌تقدم خرید سهام شرکت‌های سهامی عام،
3. سهام بی‌نام شرکت‌های سهامی عام،
4. سهام ناشی از افزایش سرمایۀ شرکت‌های سهامی عام،
5. گواهی‌های سپردۀ سرمایه‌گذاری،
6. اوراق مشارکت،
7. اوراق مشارکت رهنی،
8. انواع صکوک،
9. گواهی‌های سرمایه‌گذاری آن دسته از صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله و صندوق‌های زمین و ساختمان که در سایر بازارهای فرابورس پذیرفته نشده‌اند،
10. بلوکهای سهام شرکت‌های سهامی (عام، خاص، تعاونی و… )

عرضه یکجای اوراق، مربوط به عرضه اوراق از طرف سهامدار عمده می باشد. در این حالت، سهامدار عمده قصد عرضه یکجای درصدی از سهام شرکت مورد نظر را به عموم دارد.
عرضه خرد، مربوطه به جمع آوری اوراق از سهامداران جزء می باشد. در عرضه خرد، متقاضی خرید شخصی است که خریدار حجم معینی از اوراق بهادار مشخص از سوی مالکان آن است.

بازار شرکت های کوچک و متوسط ( SME)

شرکت فرابورس ایران با راه‌اندازی بازار سرمایه شرکتهای کوچک و متوسط SME امکان حضور شرکتهای دانش‌بنیان را برای برخورداری از مزایای مالی فراهم کرده‌ است. ( برای اطلاعات بیشتربه مقاله SME چیست؟ مراجعه نمایید)

بازار ابزارهای نوین مالی

انواع اوراق با درآمد تضمین شده از جمله اوراق مشارکت، گواهی سپرده بانکی و …که در زمان پذیرش حداقل سه ماه تا سر رسید آنها باقی مانده باشد قابل پذیرش در این بازار بوده به شرطی که بعد از پذیرش، معامله مجدد آنها منحصرا از طریق فرابورس انجام شود. امکان صدور اوراق مشارکت شرکتی و اوراق مشارکت قابل تعویض سهام از جمله اوراق بهادار قابل معامله در بازار اوراق مشارکت محسوب می شوندکه درکنار اوراق مشارکت رهنی، اوراق مشارکت اجاره، صکوک وگواهی سپرده بانکی سرمایه گذاری عام وخاص در این بازار امکان معامله را دارند.

کلیۀ ابزارهای مالی به استثنای سهام و حق تقدم خرید سهام که به تأیید شورا رسیده و بنا به اعلام آن مشمول ثبت یا معاف از ثبت نزد سازمان تشخیص داده شده، قابل پذیرش در بازار ابزارهای نوین مالی می‌باشد.

بازار پایه ( تابلوهای زرد ؛ نارنجی ؛ قرمز)

بازار پایه از جمله بازارهای فرابورس است که مطابق با ماده ۴ “دستورالعمل پذیرش، به منظور عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران” راه اندازی گردیده است. پس از ثبت شرکت‌ها نزد سازمان بورس و اوراق بهادار، مدارک ارائه شده از جانب شرکت‌ها در کمیته عرضه فرابورس مورد بررسی قرار می‌گیرد و سپس در فهرست نرخ‌های بازار پایه فرابورس درج می‌شوند. لازم به ذکر است این شرکت‌ها فرایند پذیرش را طی نمی‌کنند. شرکت‌های درج شده در بازار پایه در سه دسته طبقه بندی می‌گردد:

1. شرکتهایی که درخواستی مبنی بر پذیرش ندارند و به دلیل الزام قانونی طبق ماده ۹۹ برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران بایستی در بازار پایه درج گردند. مطابق با ماده ۹۹ قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران به منظور ارتقاء جایگاه بازار سرمایه در اقتصاد کشور و ساماندهی بازار متشکل اوراق بهادار کلیه اشخاصی که تاکنون نسبت به انتشار اوراق بهادار اقدام کرده‌اند مکلفند نسبت به ثبت آن نزد سازمان بورس و اوراق بهادار اقدام نمایند و عدم ثبت، تخلف محسوب می‌شود. ناشران اوراق بهادار ثبت‌شده نزد سازمان مذکور باید اطلاعات مالی خود را براساس ترتیبات مقرر در ماده (۴۵) قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران منتشر نمایند و معاملات اوراق بهادار ثبت‌شده در سازمان فقط در بورس¬ها و بازارهای خارج از بورس دارای مجوز و با رعایت مقررات معاملاتی هر یک از آنها حسب‌مورد امکان‌پذیر بوده و معامله اوراق بهادار مذکور بدون رعایت ترتیبات فوق فاقد اعتبار است.
2. شرکت هایی که نزد سازمان بورس ثبت شده‌اند، اما شرایط پذیرش را ندارند
3. شرکت‌هایی که به دلیل از دست دادن شرایط بازارهای بورس یا فرابورس از بازار مربوطه لغو پذیرش می‌شوند، در بازار پایه درج می‌گردد. مقررات ارائه اطلاعات در این بازار به مراتب ساده‌تر از بازار اول و دوم است. با توجه به شرایط شرکت معاملات بازار پایه به شکل عادی (دارای دامنه نوسان و در عملیات عادی بازار) یا توافقی (فاقد دامنه نوسان و بر اساس توافق خریدار و فروشنده) انجام می‌شود.

طبقه بندی ناشران اوراق بهادار بین تابلوهای بازار پایه در زمان درج، بر عهده کمیته درج است. نحوه طبقه بندی ناشران بازار پایه به شرح ذیل است:

ناشرانی که در دوره مورد رسیدگی حائز معیارهای ذیل باشند در تابلوی “پایه زرد” درج می شوند:

۱) مجموع روزهای تاخیر در ارائه اطلاعات مطابق با «دستورالعمل اجرائی افشای اطلاعات شرکت های ثبت شده نزد سازمان» بیش از ۱۰۰ روز نباشد.

۲) دفعات عدم ارائه صورت های مالی مطابق با «دستورالعمل اجرائی افشای اطلاعات شرکت های ثبت شده نزد سازمان» بیش از ۲ مرتبه نباشد.

۳) حداقل یک صورت مالی حسابرسی شده ارایه نموده باشد.

ناشرانی که حائز حداقل یکی از معیارهای ذیل باشند در تابلوی” پایه نارنجی” درج می شوند:

۱) ناشرانی که در دوره مورد رسیدگی حائز شرایط تابلوی “پایه زرد” یا تابلوی “پایه قرمز” نباشند.

۲) اظهارنظر حسابرس مستقل و بازرس قانونی نسبت به هر یک از صورت های مالی شرکت اصلی یا تلفیقی گروه از نوع عدم اظهارنظر یا اظهار نظر مردود باشد.

ناشرانی که در دوره مورد رسیدگی حائز حداقل یکی از معیارهای ذیل باشند در تابلوی “پایه قرمز” درج می شوند:

۱) رأی بدوی یا قطعی مراجع قضایی مبنی بر ورشکستگی ناشر صادر شده باشد،

۲) مجمع عمومی فوق العاده یا مراجع قضایی رأی به انحلال ناشر داده باشند.

۳) ناشر در سررسید دوره های رسیدگی حداقل سه سال مالی متوالی صورت های مالی حسابرسی شده ارایه نکرده باشد.

در چه شرایطی پذیرش سهام پس از حضوردر بازارهای اول، دوم یاSME لغو می‌شود؟

• در بازارهای اول و دوم پذیرش شرکت در موارد زیر می‌تواند لغو شود:
• عدم ایفای تعهدات ناشر پس از گذشت ۶ ماه از تاریخ اعلام سازمان یا هیات پذیرش مبنی بر تعلیق
• عدم رعایت حدنصاب‌های تعیین شده در خصوص سرمایه، درصد حقوق صاحبان سهام به کل دارائی‌ها و میزان سهام شناور در بازارهای اول و دوم
• اظهارنظر مردود یا عدم اظهارنظر حسابرس در خصوص صورت‌های مالی
• انحلال یا ورشکستگی ناشر
• در بازار اول، عملکرد شرکت در ۲ دوره مالی متوالی منجر به زیان شده و نتیجه عملیات ۶ ماهه بعدی شرکت نیز منجر به سود نشود.
• در بازار دوم، شرکت مشمول ماده ۱۴۱ لایحه اصلاح قانون تجارت شده و ظرف مدت ۲ سال پس از آن از شمول ماده مذکور خارج نشود.

– در خصوص شرکت‌های پذیرش شده در بازار SME، در صورتی که شرایط پذیرش در این بازار نقض شده یا حقوق صاحبان سهام کمتر از یک‌میلیارد ریال شود و شرکت پس از تعلیق پذیرش، ظرف ۶ ماه موفق به احراز آن‌ها نشود، پذیرش در این بازار لغو می‌شود.

– در صورت وجود این موارد، فرابورس ایران مراتب را به هیات پذیرش اعلام و ناشر موظف است ظرف ۳۰ روز توضیحات خود را به هیات پذیرش ارائه کند. در صورت تشخیص هیات پذیرش، مهلت مشخصی برای ناشر برای برطرف کردن موارد منجر به لغو درنظر گرفته می‌شود. ضمن اینکه هیات پذیرش می‌تواند پذیرش شرکت را طی مهلت مذکوربه حالت تعلیق درآورد و در صورتی که طی مهلت مقرر، موارد لغو پذیرش رفع نشود، پذیرش شرکت لغو می‌شود.

منبع : https://www.ifb.ir